زبان مادری را دریابیم!

فرانسوی‌ها ضرب‌المثلی دارند با این مضمون که؛ #زبان‌مادری با شیرِمادر در جان شده و با مرگ از تن بیرون می‌رود و تحمیلِ زبان دیگر به کودکی که تازه شروع به حرف زدن کرده، جنایت محسوب می‌شود. در تقویم یونسکو نیز امروز به‌نام روز جهانیِ زبان‌مادری نام‌گذاری شده است تا شاید تلنگری باشد برای حفظِ زبان‌های محلی.
.
آن‌هم در زمانه‌ای که بسیاری از پدر و مادرها به فرزندان‌شان آموزش می‌دهند تا در مدرسه و یا محیط بیرون از خانه، با لهجه‌ی محلی‌شان صحبت نکنند تا مورد تمسخر دیگران قرار نگیرند. غافل از اینکه؛ وقتی یک زبان یا گویش می میرد، تنها آن زبان نیست که می میرد، بلکه تمام خرده‌فرهنگ‌هایی که مرتبط با آن هستند نیز از بین می روند.
.
اما زبان مادریِ #کرمانی‌ها همان زبان‌ِ فارسی است، حال با لهجه‌ی خودشان که شباهتِ زیادی به لهجه‌ی شیرازی‌ دارد. ضمن این‌که زبانِ مردم‌ کرمان از شاخه زبان‌هاى جنوبىِ ایران است که از حیث برخی آواها و دیگر مشخصه‌ها تفاوت‌هاى زیادى با زبان‌های شمالی دارند.
.
استاد #باستانی‌پاریزی در مورد لهجه‌ی کرمان و قدمت آن می‌گوید: لهجه کرمان، لهجه‌ای است بسیارقدیمی. چنان‌که وقتی آدم فارسیِ کرمان را مثلا در قریه “خونو پاریز سیرجان” می‌شنود چنان می‌نماید که گویی دارد با فارسیِ مردم عصر سلمان‌فارسی صحبت می‌کند.
.
به اعتقاد وی زبانی که کرمانی‌ها از هزار سال پیش و بیش از آن صحبت می‌کردند، باید همین زبان باشد زیرا لهجه دیگری در کرمان نمی‌شناسیم که ربطی به پهلوی عصر ساسانی و یا اشکانی داشته باشد یا مثل لهجه‌های خاص اطراف کاشان (ابیانه) یا لهجه سمنان یا گیلک و لهجه خاص کردی و حتی لهجه شیرازی و کازرونی برای عامه غیرمفهوم باشد.
.
در واقع لهجه‌خاص مردم کرمان همان لهجه “محله شهری” است و البته بسیاری از کلمات قدیم و فصیح فارسی در مورد بسیاری از اشیاء وجود دارد که تنها در کرمان هنوز کاربرد دارد و در سایر شهرستانها معمول نیست. ولی این کلمات هم صورت لهجه‌ای خاص ندارد بلکه جزء همان زبان فارسی کرمانی است که با تلفظ خاص محله شهری به کار برده می‌شود. مثلا عبارت معروف “کت حوض را بلچ” یعنی “سوراخ حوض را با یک لته یا وسیله دیگری ببند و محکم کن”